Kerst 1906.
James Edward Hutton Freeman (9) zit onder de met kaarsen verlichte kerstboom in de woonkamer van The Old Dairy Farm, een landhuis in Edenbridge. Op zijn schoot ligt het cadeau dat zijn moeder Edith hem net in handen stak. Hij wacht even, scheurt het papier dan ongeduldig en gretig kapot en haalt een groot, dik boek met gouden letters tevoorschijn.
Peter Pan in Kensington Gardens
By J.M. Barrie
Illustrated by Arthur Rackham
Het boek is pas verschenen.
James slaat het open, ziet het vertrouwde ex-librisetiket van zijn ouders, en leest de inscriptie van zijn moeder. 
En dan doorbladert hij het boek. De prachtige platen van Arthur Rackham – wel 50 stuks – trekken het meest zijn aandacht. Ze zitten gebundeld achterin het boek, apart gekleefd op dik karton, en gescheiden door zijdepapier waarop een toepasselijk citaat uit het boek staat.
De volgende dagen zal hij het boek lezen. Misschien zal Edith hem op gang helpen en leest ze stukken aan hem voor. Misschien leest James het hele verhaal zelf. Over de kinderen die spelen in Kensington Gardens, en die hele verborgen wereld vol feeën en die ene vreemde kleine jongen die Peter Pan heet. Een jongen die kan vliegen.
Acht jaar later breekt de Grote Oorlog uit.
James gaat studeren aan Radley College in Oxford. Maar dan besluit hij dat er andere prioriteiten zijn en wordt hij, zoals zoveel andere tienerjongens, soldaat. Niet zomaar een soldaat, James wordt vliegenier.
In maart 1916 overleeft hij op miraculeuze wijze een vliegtuigcrash. Maar een maand later, op 24 april, loopt het anders: zijn vliegtuig stort neer boven de Vlaamse Velden.
James Edward Hutton Freeman sterft op 19-jarige leeftijd.
En nu ligt zijn boek bij mij.
Een eerste druk, die ik kocht van een particulier in Engeland die er niet eens gek veel geld voor vroeg. De ex-libris had ik eerst niet opgemerkt. Ik was te zeer benomen door de prachtige platen van Arthur Rackham, door de poëtische tekst van Barrie. Tot ik op het idee kwam de namen en de plaats op de ex-libris te googelen. Mijn zoektocht bracht me naar de site van het Lijssenthoek Military Cemetery in Poperinge. Daar ligt James begraven.
Het verhaal achter het verhaal heeft me aangegrepen. 
Ik denk dat ik James binnenkort een bezoekje breng.
En bloemen.
En een briefje misschien.
Hij mag weten dat ik zijn boek zal koesteren.
‘Kroniekschrijvers zijn als sensatiejournalisten: ze verkiezen de spectaculaire misdaad en misstap boven het gelukkige gezin’, zo klinkt het bij Walter Prevenier in ‘Prinsen en poorters’. Ook Barbara Tuchman hamert erop hoezeer de geschiedschrijving de geschiedenis vervalst. Geschiedenis is als het nieuws: het slechte wordt overbenadrukt, zodat we de indruk krijgen dat mensen – zeker in de middeleeuwen – altijd in angst en ellende leefden, en alleen wij in het hier en nu het goed hebben. Goh goh, kijk eens hoever we gekomen zijn. Maar rust is geen nieuws, geluk is het vermelden niet waard. Wat werd er opgetekend? Rechtszaken, verdragen, zedenpreken van moralisten, literaire satire, pauselijke bullen. Geen reflectie van de dagelijkse werkelijkheid, waarin mensen volharden in de normaliteit. Tuchman formuleert, niet zonder ironie, wat ze de wet van Tuchman noemt: ‘Het vastleggen van een gebeurtenis vermeerdert ogenschijnlijk de omvang van elke betreurenswaardige ontwikkeling vijf- tot tienvoudig (of met elk ander cijfer dat de lezer wenst in te vullen).’
En nu ruimen we hun leven dus op. Om beurten. Kleine beetjes, want elk voorwerp roept herinneringen op, en dan lukt het niet meer.
Er ging een zucht van verslagenheid door de gelederen bij de zoveelste opdoffer voor de jeugdliteratuur gisteren. De Boekenleeuw en Boekenpauw zullen dit jaar niet uitgereikt worden. ‘Het valt te vrezen dat dit bericht bedoeld is om ons alvast voor te bereiden op het opdoeken van de Vlaamse kinderboekenprijzen,’ schrijft Ted van Lieshout op zijn blog.
Hij roept een echo op uit mijn kindertijd. Een liedje, nogal bezwerend gezongen door – als ik het me goed herinner – Della Bosiers. In de maanvaaaallei. Het was de generiek van Keromar, een jeugdserie die op woensdagnamiddag liep op de BRT. Het verhaal speelde zich af in een soort mythische wereld waarin volkeren als Kerten, Bolten en Tipi’s met elkaar vochten of vrijden. De Kerten waren de slimme, goede mensen. Ze waren allemaal blond. De Bolten waren de slechten en hadden donkere haren. Ik was te jong om me gediscrimineerd te voelen. De Tipi’s waren een soort naïeve hippies en hadden geen vaste haarkleur. Mike Verdrengh was een Kert en liep voortdurend in een minirokje rond. En Janine Bisschops was een prachtige Tipi, met haar grote blauwe ogen en lange donkere haren. Ook in een minirokje. De twee werden uiteraard verliefd op elkaar.
een beetje saai en stoffig. We zoeken naar een plek om een wandeling te beginnen. Dat blijkt geen sinecure. Er zijn geen paden, en veel stukken grond zijn privédomein. We stoppen aan een parking met bar, waar een bord ons luid en duidelijk zegt dat dit hét uitzichtpunt is voor de vallei. We stellen vast dat het uitzicht inderdaad prachtig is. Of we ook kunnen wandelen, vragen we aan de man in de bar. Dat het de bedoeling is er met de auto doorheen te rijden, vijf kilometer lang, zegt hij. Of met de mountainbike. We beseffen dat we de vallei al helemaal gezien hebben. Hij wijst ons op een mogelijk wandelpad iets verderop. Het pad dat hij vermoedelijk bedoelt, is een lange zanderige weg tussen twee omheinde stukken grond. We beginnen te stappen. Het is bloedheet – water bij de hand, pet of hoedje op het hoofd – en we vragen ons al snel af of dit wel zo’n goed idee is. Er is weinig te zien en na een dik halfuur merken we van het ene stuk bestrating gewoon weer op het andere terechtkomen. Een uur later zitten we in een bar om onze lichte teleurstelling door te spoelen, en denken we terug aan de prachtige wandeling die we het jaar daarvoor iets noordelijker, op Capo Testa gemaakt hebben. Een bewegwijzerde wandeling, die ons langs een spectaculaire kustlijn voerde, waarna we van het kronkelige rechte pad afdwaalden – een initiatief van M, uiteraard – en de wandeling zo mogelijk nog mooier werd. Mijn zomerjurk – zo gek ben ik soms – vertoonde lussen van het doornige struikgewas, mijn benen bloedden, maar het was allemaal de moeite waard geweest. Dat was nog eens wandeling, zeggen we. We drinken erop.
De picknickplaats ligt er eenzaam bij en heeft betere tijden gekend. Het uitzicht maakt ons stil. En we zijn er helemaal alleen. Leg zo’n meer bij ons, en het wordt meteen een grote toeristische attractie. Watersportcentra, campings en tavernes die behalve ‘verzorgde snacks’ ook een keure aan bieren serveren, verspreiden zich als klimop over de oevers. Hoezeer we ook de oevers afspeuren met de verrekijker, we zien geen levende ziel.
